హైదరాబాదే తెలంగాణ సంస్కృతి
తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమం ఒక కొలిక్కి వస్తున్న సందర్భంలో హైదరాబాద్‌ను మళ్లీ తెరపైకి తెస్తే, ఆ సాంస్కృతిక కేంద్రాన్ని వదులుకొని తెలంగాణ కావాలని ఇక్కడి ప్రజలు ఎవరూ కోరడం లేదు. హైదరాబాద్‌ను ఉమ్మడి రాజధానిగా కొంతకాలం ఉంచుకునేందుకు అవకాశం కల్పించాలని కోరడంపై కూడా తెలంగాణ ప్రజల అభివూపాయాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకుని మాత్రమే నిర్ణయించాలి.
తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఉద్యమం ఒక కొలిక్కి వస్తున్న సందర్భం ఇది. తెలంగాణ సమాజమంతా సకల జనుల సమ్మెలో ఉంది. రోజురోజుకూ ఉద్యమం ఉధృతమవుతోంది. బొగ్గుబాయిల్లో పెల్ల కదలడం లేదు. బడులకు తాళాలు పడ్డాయి. రోడ్లపైన బస్సులు తిరగడం లేదు. రైలింజన్ పట్టాపూక్కడం లేదు. ప్రభుత్వ ఆస్పవూతులలో వైద్యం చేయమని డాక్టర్లు స్కెతస్కోపులు తీసేసి జై తెలంగాణ అని నినదిస్తున్నారు. విద్యార్థులు రోజూ ర్యాలీలు, ధర్నాలు చేస్తూనే ఉన్నారు. మూడున్నర లక్షలమంది ఉద్యోగులకు నేతృత్వం వహిస్తున్న స్వామిగౌడ్‌పై పోలీసులు దాడి చేశారు.
లక్షన్నర మంది ఉపాధ్యాయులు నిరసన దీక్షలు చేస్తున్నా రు. అరవై వేల మంది ఆర్టీసీ కార్మికులు విధులను బహిష్కరించారు. సకల జనుల సమ్మె పద్దెనిమిది రోజులు గడిచింది. ఈ సమయంలో కేంద్రం నోరు పెకులుతున్నది. తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని ఇచ్చేందుకు హైదరాబాద్‌ను మళ్లీ అడ్డుపెట్టే యత్నాలు సీమాంధ్ర పాలకులు చేస్తున్నారు. హైదరాబాద్ నగరం ఆస్తుల నగరంగా చూసేవాళ్లకు మా ఆస్తులున్నాయని అంటున్నారు. తెలంగాణ ప్రజలు హైదరాబాద్‌ను తమ చెమటతో నిర్మించిందని సాంస్కృతికంగా ఈ నగరం తెలంగాణ గుండెకాయ అని పోరాడుతున్నారు. ఆస్తుల కోసం కొందరు హైదరాబాద్ మాదంటుంటే, తెలంగాణ ప్రజలు మాత్రం ఇది మా సాంస్కృతిక కేంద్రమని నినదిస్తున్నారు.
సీమాంవూధులకు ఇప్పటికీ కల్చరల్ క్యాపిటల్ లేదు. అందుకే ఆర్థిక సంస్కృతి కోణంలోనే హైదరాబాద్ నగరంపై చర్చను లేవదీస్తున్నారు. వారొక నిర్దిష్టమైన సంస్కృతిని రూపొందించుకోలేదు. ఆర్థిక అభివృద్ధిని బట్టి కల్చర్ మారుతుంది. అందుకే సీమాంవూధులకు బలీయమైన సాంస్కృతిక పునాదులు లేవు. హైదరాబాద్ నగరం 400 సంవత్సరాల చరిత్ర కలది. దాని పక్క నే గోల్కొండ ఉంది. ముస్లిం పాలనలో తెలుగు సంస్కృతి హైదరాబాద్‌లో నిక్షిప్తంగా ఉంది. హైదరాబాద్‌లో ఇప్పటికీ సజీవంగా ఉన్న సంస్కృతిని చూస్తే అది తేటతెల్లమవుతుంది. ఇక్కడ వ్యవసాయం, చేతి వృత్తులు, కళలు, చిత్రకళ ప్రత్యేకమైన రూపంలో కనిపిస్తాయి. ఇది దక్కన్ పీఠభూమి. ప్రజల సంస్కృతి తెలంగాణది. తెలుగువాళ్ల కాలమని చెప్తున్న శాతవాహన కాలం ముందు నుంచి కూడా నాణేల తయారీ, చిత్రలేఖనం, గృహ లిపులున్నాయి. ఈ నేపథ్యంలో హైదరాబాద్ సంస్కృతిని చూడాలి. తెలంగాణ ప్రజల నుంచి విడదీయలేని భాగం హైదరాబాద్ నగరం. ఉక్కుతో చేసిన కత్తులు, లోహపు పనిముట్లు, రాగి, వెండి, ఇత్తడితో చేసిన మూర్తులు, ఆదాయాల అలంకారాలు, రాజధాని నగిషీ పనులు చూస్తే వాటిలో తెలంగాణ సంస్కృతి విరాజిల్లుతూ ఉంటుంది.
ఈ కళల మూలాలన్నీ హైదరాబాద్ నగరంలో సజీవంగా ఉన్నాయి. నకాషీ చిత్రకళ, పని విధానం, అలంకరణ సామాగ్రి చేసే అనేకమంది నిపుణులు హైదరాబాద్‌లో ఉన్నారు. వీళ్లకు సంబంధించిన కళల రూపాలన్నీ 1956 తర్వాతనే క్రమంగా కనుమరుగవుతూ వచ్చాయి. బోనాలు, సదర్, హోలీ, సంక్రాంతి, బతుకమ్మ వంటి స్త్రీలకు సంబంధించిన ఆచారాలతో కూడినవి ఇక్కడ కనిపిస్తాయి. క్రతుకర్మ కాండలతో కూడిన కళారూపాలు సజీవంగా ఉండటమే కాకుండా దినదిన ప్రవర్ధమానంగా వెలుగొందుతూ ఉన్నాయి. ఈ తెలంగాణ సంస్కృతి కోస్తాంధ్ర మూల సంస్కృతి కంటే ఎంతో భిన్నమైనదని అనేక ఉదాహరణలు తెలుపకనే తెలుపుతున్నాయి. హైదరాబాద్‌లో నిర్మించిన కట్టడాలు భారతీయ మొగల్ శిల్ప వాస్తు సమ్మేళనమే కాకుండా పర్షియన్, యూరోపియన్ నిర్మాణ రీతులను పుణికిపుచ్చుకోవటం వల్ల ఒక కొత్త కట్టడ కౌశల్యాన్నీ రూపొందించుకున్నాయి.
ఇది హైదరాబాద్ ప్రత్యేకతగా చెప్పుకోవాలి. గోల్కొండ నవాబులు, గోల్కొండను రాజధానిగా చేసుకున్న కుతుబ్‌షాహీలు హైదరాబాద్ రాజధానిగా నైజాం ప్రభువులు స్థానిక తెలుగు సంస్కృతులపై ఆధిపత్యాన్ని ప్రదర్శించి వాటిని తగ్గించే ప్రయత్నం ఏనాడు కూడా చేయకపోవడం గమనించదగ్గ విషయం. ఒక తెలుగు వారి సంస్కృతే కాకుం డా పార్శీలు, మర్వాడీలు, గుజరాతీలు, ఎన్నోమతాల సంస్కృతిపై తమ ప్రమేయాన్ని చొప్పించలేదు. ఆ సంస్కృతులు ఇప్పటికీ ఉన్నా యి. ఉత్తర భారతదేశం నుంచి వచ్చిన బంజారాలకు సంబంధించిన బాట్లు, దాడీలనే ఉపకులాలు చెప్పే పృధ్వీరాజ్ చౌహాన్ వీరగాథను పాడే సాంప్రదాయం తెలంగాణలో ఉంది. ఈ సాంప్రదాయం ఉత్తరభారతదేశంలోనూ, ఆంధ్రవూపదేశ్‌లోని ఇతర ప్రాంతాలలోను మాయం కావ డం పరిశోధకులు తమ పరిశోధనల ద్వారా తెలియజేశారు. ఇక్కడి ప్రజలపై పాలక వర్గాల ప్రభావం వేషభాషల్లోనే కనిపిస్తుంది. అంతర్గతమైన మానవ సారంగా, మానవ సారపు వారసత్వంగా లభించిన సాంస్కృతిక సంపద ఎక్కడ తవ్వినా బయటపడుతుంది. హైదరాబాద్‌ను రాజధానిగా చేసుకుని 400 ఏళ్లు పరిపాలించిన పాలకులు తెలంగాణ సంస్కృతికి సలాం చేశారు. ఉపకుల వ్యవస్థలో భాగమైన ఉపకులాలను పోషించారు. వాటికి సంబంధించిన రాగి శాసనాలు చూస్తే మిరాశీ హక్కులు ఇవ్వబడినట్టు తెలుస్తుంది.
ప్రపంచీకరణ దేశ దేశాల సంస్కృతిని, నాగరికతలను ధ్వంసం చేస్తూ వస్తున్నది. స్థానికతను నామరూపాలు లేకుండా చేయటమే గ్లోబల్ విలేజ్‌మ్కాట్ లక్ష్యం. నేడు ప్రపంచపటంలో ప్రపంచీకరణకు వ్యతిరేకంగా జరుగుతున్న ఒక సాంస్కృతిక పోరాటంగా తెలంగాణ రాష్ట్ర ఉద్యమాన్ని చూడాలి. తెలంగా ణ ఉద్యమంలో వెల్లివిరుస్తున్న సాంస్కృతిక సంపదం తా అది హైదరాబాద్ స్టేట్ సాంస్కృతిక సంపదే. అందు కే ఈ ప్రపంచీకరణ కాలంలో కూడా హైదరాబాద్ సంస్కృతి, తెలంగాణ సంస్కృతి సజీవంగా ఉన్నాయి.
తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమం ఒక కొలిక్కి వస్తు న్న సందర్భంలో హైదరాబాద్‌ను మళ్లీ తెరపైకి తెస్తే, ఆ సాంస్కృతిక కేంద్రాన్ని వదులుకొని తెలంగాణ కావాల ని ఇక్కడి ప్రజలు ఎవరూ కోరడం లేదు. హైదరాబాద్ ను ఉమ్మడి రాజధానిగా కొంతకాలం ఉంచుకునేందుకు అవకాశం కల్పించాలని కోరడంపై కూడా తెలంగాణ ప్రజల అభివూపాయాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకుని మాత్రమే నిర్ణయించాలి. హైదరాబాద్ సంస్కృతే తెలంగాణ సంస్కృతి. ఈ రెంటిని విడదీసి చూడడమంటే బిడ్డను తల్లిని వేరు చేసి చూడడమే అవుతుంది. ఒక ప్రాంతం సంస్కృతిని తమలో కలుపుకోవచ్చు కాని ఒక ప్రాంతం సంస్కృతిని కోట్లు పెట్టి కొనాలని చూడడం అవివేకం. చరివూతలో ఒక ప్రాంతాన్ని ఆక్రమించుకున్న ఆక్రమణదారులు కూడా ఆ ప్రాంత చరివూతను, సంస్కృతిని ముట్టుకునేందుకు జంకుతారు. ఒక్క వ్యాపార ఆర్థిక సంస్కృతి నుంచి వచ్చిన వాళ్లు మాత్రమే హైదరాబాద్ గురించి చర్చిస్తున్నారు. ప్రజల సంస్కృతికి పట్టం కట్టిన హైదరాబాద్‌ను వదిలి తెలంగాణ ప్రజలు ఉండలేరు.
తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఉద్యమం ఒక కొలిక్కి వస్తున్న సందర్భం ఇది. తెలంగాణ సమాజమంతా సకల జనుల సమ్మెలో ఉంది. రోజురోజుకూ ఉద్యమం ఉధృతమవుతోంది. బొగ్గుబాయిల్లో పెల్ల కదలడం లేదు. బడులకు తాళాలు పడ్డాయి. రోడ్లపైన బస్సులు తిరగడం లేదు. రైలింజన్ పట్టాపూక్కడం లేదు. ప్రభుత్వ ఆస్పవూతులలో వైద్యం చేయమని డాక్టర్లు స్కెతస్కోపులు తీసేసి జై తెలంగాణ అని నినదిస్తున్నారు. విద్యార్థులు రోజూ ర్యాలీలు, ధర్నాలు చేస్తూనే ఉన్నారు. మూడున్నర లక్షలమంది ఉద్యోగులకు నేతృత్వం వహిస్తున్న స్వామిగౌడ్‌పై పోలీసులు దాడి చేశారు.
లక్షన్నర మంది ఉపాధ్యాయులు నిరసన దీక్షలు చేస్తున్నా రు. అరవై వేల మంది ఆర్టీసీ కార్మికులు విధులను బహిష్కరించారు. సకల జనుల సమ్మె పద్దెనిమిది రోజులు గడిచింది. ఈ సమయంలో కేంద్రం నోరు పెకులుతున్నది. తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని ఇచ్చేందుకు హైదరాబాద్‌ను మళ్లీ అడ్డుపెట్టే యత్నాలు సీమాంధ్ర పాలకులు చేస్తున్నారు. హైదరాబాద్ నగరం ఆస్తుల నగరంగా చూసేవాళ్లకు మా ఆస్తులున్నాయని అంటున్నారు. తెలంగాణ ప్రజలు హైదరాబాద్‌ను తమ చెమటతో నిర్మించిందని సాంస్కృతికంగా ఈ నగరం తెలంగాణ గుండెకాయ అని పోరాడుతున్నారు. ఆస్తుల కోసం కొందరు హైదరాబాద్ మాదంటుంటే, తెలంగాణ ప్రజలు మాత్రం ఇది మా సాంస్కృతిక కేంద్రమని నినదిస్తున్నారు.
సీమాంవూధులకు ఇప్పటికీ కల్చరల్ క్యాపిటల్ లేదు. అందుకే ఆర్థిక సంస్కృతి కోణంలోనే హైదరాబాద్ నగరంపై చర్చను లేవదీస్తున్నారు. వారొక నిర్దిష్టమైన సంస్కృతిని రూపొందించుకోలేదు. ఆర్థిక అభివృద్ధిని బట్టి కల్చర్ మారుతుంది. అందుకే సీమాంవూధులకు బలీయమైన సాంస్కృతిక పునాదులు లేవు. హైదరాబాద్ నగరం 400 సంవత్సరాల చరిత్ర కలది. దాని పక్క నే గోల్కొండ ఉంది. ముస్లిం పాలనలో తెలుగు సంస్కృతి హైదరాబాద్‌లో నిక్షిప్తంగా ఉంది. హైదరాబాద్‌లో ఇప్పటికీ సజీవంగా ఉన్న సంస్కృతిని చూస్తే అది తేటతెల్లమవుతుంది. ఇక్కడ వ్యవసాయం, చేతి వృత్తులు, కళలు, చిత్రకళ ప్రత్యేకమైన రూపంలో కనిపిస్తాయి. ఇది దక్కన్ పీఠభూమి. ప్రజల సంస్కృతి తెలంగాణది. తెలుగువాళ్ల కాలమని చెప్తున్న శాతవాహన కాలం ముందు నుంచి కూడా నాణేల తయారీ, చిత్రలేఖనం, గృహ లిపులున్నాయి. ఈ నేపథ్యంలో హైదరాబాద్ సంస్కృతిని చూడాలి. తెలంగాణ ప్రజల నుంచి విడదీయలేని భాగం హైదరాబాద్ నగరం. ఉక్కుతో చేసిన కత్తులు, లోహపు పనిముట్లు, రాగి, వెండి, ఇత్తడితో చేసిన మూర్తులు, ఆదాయాల అలంకారాలు, రాజధాని నగిషీ పనులు చూస్తే వాటిలో తెలంగాణ సంస్కృతి విరాజిల్లుతూ ఉంటుంది.
ఈ కళల మూలాలన్నీ హైదరాబాద్ నగరంలో సజీవంగా ఉన్నాయి. నకాషీ చిత్రకళ, పని విధానం, అలంకరణ సామాగ్రి చేసే అనేకమంది నిపుణులు హైదరాబాద్‌లో ఉన్నారు. వీళ్లకు సంబంధించిన కళల రూపాలన్నీ 1956 తర్వాతనే క్రమంగా కనుమరుగవుతూ వచ్చాయి. బోనాలు, సదర్, హోలీ, సంక్రాంతి, బతుకమ్మ వంటి స్త్రీలకు సంబంధించిన ఆచారాలతో కూడినవి ఇక్కడ కనిపిస్తాయి. క్రతుకర్మ కాండలతో కూడిన కళారూపాలు సజీవంగా ఉండటమే కాకుండా దినదిన ప్రవర్ధమానంగా వెలుగొందుతూ ఉన్నాయి. ఈ తెలంగాణ సంస్కృతి కోస్తాంధ్ర మూల సంస్కృతి కంటే ఎంతో భిన్నమైనదని అనేక ఉదాహరణలు తెలుపకనే తెలుపుతున్నాయి. హైదరాబాద్‌లో నిర్మించిన కట్టడాలు భారతీయ మొగల్ శిల్ప వాస్తు సమ్మేళనమే కాకుండా పర్షియన్, యూరోపియన్ నిర్మాణ రీతులను పుణికిపుచ్చుకోవటం వల్ల ఒక కొత్త కట్టడ కౌశల్యాన్నీ రూపొందించుకున్నాయి.
ఇది హైదరాబాద్ ప్రత్యేకతగా చెప్పుకోవాలి. గోల్కొండ నవాబులు, గోల్కొండను రాజధానిగా చేసుకున్న కుతుబ్‌షాహీలు హైదరాబాద్ రాజధానిగా నైజాం ప్రభువులు స్థానిక తెలుగు సంస్కృతులపై ఆధిపత్యాన్ని ప్రదర్శించి వాటిని తగ్గించే ప్రయత్నం ఏనాడు కూడా చేయకపోవడం గమనించదగ్గ విషయం. ఒక తెలుగు వారి సంస్కృతే కాకుం డా పార్శీలు, మర్వాడీలు, గుజరాతీలు, ఎన్నోమతాల సంస్కృతిపై తమ ప్రమేయాన్ని చొప్పించలేదు. ఆ సంస్కృతులు ఇప్పటికీ ఉన్నా యి. ఉత్తర భారతదేశం నుంచి వచ్చిన బంజారాలకు సంబంధించిన బాట్లు, దాడీలనే ఉపకులాలు చెప్పే పృధ్వీరాజ్ చౌహాన్ వీరగాథను పాడే సాంప్రదాయం తెలంగాణలో ఉంది. ఈ సాంప్రదాయం ఉత్తరభారతదేశంలోనూ, ఆంధ్రవూపదేశ్‌లోని ఇతర ప్రాంతాలలోను మాయం కావ డం పరిశోధకులు తమ పరిశోధనల ద్వారా తెలియజేశారు. ఇక్కడి ప్రజలపై పాలక వర్గాల ప్రభావం వేషభాషల్లోనే కనిపిస్తుంది. అంతర్గతమైన మానవ సారంగా, మానవ సారపు వారసత్వంగా లభించిన సాంస్కృతిక సంపద ఎక్కడ తవ్వినా బయటపడుతుంది. హైదరాబాద్‌ను రాజధానిగా చేసుకుని 400 ఏళ్లు పరిపాలించిన పాలకులు తెలంగాణ సంస్కృతికి సలాం చేశారు. ఉపకుల వ్యవస్థలో భాగమైన ఉపకులాలను పోషించారు. వాటికి సంబంధించిన రాగి శాసనాలు చూస్తే మిరాశీ హక్కులు ఇవ్వబడినట్టు తెలుస్తుంది.
ప్రపంచీకరణ దేశ దేశాల సంస్కృతిని, నాగరికతలను ధ్వంసం చేస్తూ వస్తున్నది. స్థానికతను నామరూపాలు లేకుండా చేయటమే గ్లోబల్ విలేజ్‌మ్కాట్ లక్ష్యం. నేడు ప్రపంచపటంలో ప్రపంచీకరణకు వ్యతిరేకంగా జరుగుతున్న ఒక సాంస్కృతిక పోరాటంగా తెలంగాణ రాష్ట్ర ఉద్యమాన్ని చూడాలి. తెలంగా ణ ఉద్యమంలో వెల్లివిరుస్తున్న సాంస్కృతిక సంపదం తా అది హైదరాబాద్ స్టేట్ సాంస్కృతిక సంపదే. అందు కే ఈ ప్రపంచీకరణ కాలంలో కూడా హైదరాబాద్ సంస్కృతి, తెలంగాణ సంస్కృతి సజీవంగా ఉన్నాయి.
తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమం ఒక కొలిక్కి వస్తు న్న సందర్భంలో హైదరాబాద్‌ను మళ్లీ తెరపైకి తెస్తే, ఆ సాంస్కృతిక కేంద్రాన్ని వదులుకొని తెలంగాణ కావాల ని ఇక్కడి ప్రజలు ఎవరూ కోరడం లేదు. హైదరాబాద్ ను ఉమ్మడి రాజధానిగా కొంతకాలం ఉంచుకునేందుకు అవకాశం కల్పించాలని కోరడంపై కూడా తెలంగాణ ప్రజల అభివూపాయాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకుని మాత్రమే నిర్ణయించాలి. హైదరాబాద్ సంస్కృతే తెలంగాణ సంస్కృతి. ఈ రెంటిని విడదీసి చూడడమంటే బిడ్డను తల్లిని వేరు చేసి చూడడమే అవుతుంది. ఒక ప్రాంతం సంస్కృతిని తమలో కలుపుకోవచ్చు కాని ఒక ప్రాంతం సంస్కృతిని కోట్లు పెట్టి కొనాలని చూడడం అవివేకం. చరివూతలో ఒక ప్రాంతాన్ని ఆక్రమించుకున్న ఆక్రమణదారులు కూడా ఆ ప్రాంత చరివూతను, సంస్కృతిని ముట్టుకునేందుకు జంకుతారు. ఒక్క వ్యాపార ఆర్థిక సంస్కృతి నుంచి వచ్చిన వాళ్లు మాత్రమే హైదరాబాద్ గురించి చర్చిస్తున్నారు. ప్రజల సంస్కృతికి పట్టం కట్టిన హైదరాబాద్‌ను వదిలి తెలంగాణ ప్రజలు ఉండలేరు.
-ఎం. వేదకుమార్
ఫోరం ఫర్ బెటర్ హైదరాబాద్ అధ్యక్షులు
ఫోరం ఫర్ బెటర్ హైదరాబాద్ అధ్యక్షులు
No comments:
Post a Comment